Khi bàn về kinh tế thị trường, có rất nhiều quan niệm khác nhau ở những cấp độ và cách tiếp cận; song chúng ta có thể hiểu, kinh tế thị trường là trình độ phát triển cao của kinh tế hàng hóa, trong đó các yếu tố “đầu vào” và “đầu ra” của sản xuất đều thông qua thị trường. Thuật ngữ kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa được khẳng định tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng Cộng sản Việt Nam diễn ra vào năm 2001; đây là sự đột phá trong tư duy và thực tiễn lãnh đạo sự nghiệp đổi mới của Đảng ta, được đúc kết lại trên cơ sở đánh giá và rút ra các bài học lớn qua các kỳ Đại hội Đảng. Ngày nay, đặc trưng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta được khẳng định ngày càng sâu sắc ở những khía cạnh sau: Về mục tiêu xác định phát triển lực lượng sản xuất, xây dựng cơ sở vật chất của chủ nghĩa xã hội, thực hiện dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; có nhiều hình thức sở hữu về tư liệu sản xuất, bao gồm công hữu và tư hữu; về cơ cấu, nền kinh tế nước ta là nền kinh tế nhiều thành phần, trong đó kinh tế nhà ước giữ vai trò chủ đạo, các thành phần kinh tế khác là bộ phận hợp thành của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế tư nhân là động lực quan trọng của nền kinh tế; thực hiện phân phối theo kết quả lao động, hiệu quả kinh tế, mức đóng góp vốn và các nguồn lực khác vào sản xuất, dựa trên các nguyên tắc của cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước; vận hành kết hợp giữa cơ chế thị trường với vai trò quản lý, điều hành của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa… Ngày 02/8/2024, Bộ Thương mại Mỹ công bố về việc tiếp tục chưa công nhận quy chế kinh tế thị trường ở nước ta; trước thông tin trên, cùng ngày Bộ Công thương đã có thông cáo bày tỏ rất lấy làm tiếc khi Bộ Thương mại Mỹ ban hành kết luận như trên. Lợi dụng vấn đề này, các thế lực thù địch, phản động, phần tử xấu đã đưa ra nhiều luận điệu xuyên tạc trái chiều, bịa đặt, phủ nhận nền kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa của Việt Nam. Các thế lực thù địch, phản động, nhất là phản động lưu vong đã tiến hành các cuộc tọa đàm, hội luận, phát tán các bài viết, video clips lợi dụng các sự kiện “nhỏ lẻ” để xuyên tạc nền kinh tế thị trường của nước ta nhằm mục đích phá hoại chính sách kinh tế Việt Nam; điển hình, ngày 08/8/2024 trang facebook “Chân Trời Mới Media” (thuộc tổ chức khủng bố “Việt Tân” - tổ chức hoạt động chống phá cách mạng Việt Nam một cách quyết liệt và điên cuồng nhất) đã lợi dụng thị trường vàng để xuyên tạc nền kinh tế thị trường của nước ta, chúng tung luận điệu rằng: “Chỉ có mỗi cục vàng mua bán còn chả xong, ngồi đó mà gào đòi công nhận kinh tế thị trường”… Đây là luận điệu bịa đặt trắng trợn không thể chấp nhận được, thể hiện sự thiển cận, kém hiểu biết của chúng đối với một nền kinh tế thị trường thực thụ; mục đích của chúng là nhằm lừa mị quần chúng và phá hoại nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta, hòng làm ảnh hưởng đến quá trình hội nhập và phát triển đất nước. Việc đánh giá nền kinh tế của một quốc gia có phải là nền kinh tế thị trường hay không đều phải căn cứ vào những đặc trưng cơ bản của nền kinh tế đó, chứ không phải là dựa vào một vấn đề nhỏ để đánh giá, quy chụp một cách chủ quan, phiến diện, thiếu tính khách quan, toàn diện. Với những đặc trưng của nền kinh tế nước ta, chúng ta có thể hoàn toàn khẳng định: “Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa”, bởi lẽ nền kinh tế nước ta có đầy đủ các đặc trưng của nền kinh tế thị trường, nhất là những đặc trưng về mục tiêu của kinh tế, về quan hệ sở hữu, cơ cấu kinh tế, cơ chế vận hành và quan hệ phân phối… Bên cạnh đó, nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta do toàn thể nhân dân làm chủ, trong đó có sự quản lý của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo, nhằm mục tiêu cao nhất là “dân giàu, nước mạnh, công bằng, dân chủ, văn minh”. Từ thực tiễn công cuộc đổi mới, hội nhập và phát triển, nền kinh tế nước ta đã có những bước phát triển mạnh mẽ và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử to lớn. Như cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã khẳng định: “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”; để có những thành công ấy, cùng với sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý, điều hành của Nhà nước là sự phát huy hiệu quả trong hoạt động, vận hành của mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Những thành tựu trên là minh chứng khách quan nhất, rõ ràng nhất, thuyết phục nhất và tự nó phản bác lại những luận điệu xuyên tạc, phủ nhận nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam của các thế lực thù địch, phản động, phần tử xấu./.
Chủ thể tham gia trong nền kinh tế thị trường
Trong một nền kinh tế thị trường, sẽ bao gồm các chủ thế sau:
Đối với kinh tế thị trường, chính phủ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sự ổn định và phát triển của nền kinh tế. Cụ thể, Nhà nước sẽ có tránh nhiệm quản lý và đưa ra cách khắc phục đối với các khuyết tật của thị trường, xây dựng thể chế kinh tế, cung cấp hàng hóa công cộng,…
Bên cạnh đó, Nhà nước sẽ thực hiện các chức năng cơ bản như kiểm soát độc quyền, xây dựng các thể chế/chính sách, phân phối lại của cải xã hội, quan tâm tới những yếu tố ngoại ứng,… để đảm bảo sự ổn định của toàn bộ nền kinh tế lần bình đẳng xã hội.
Doanh nghiệp (Nhà sản xuất) là chủ thể trực tiếp sản xuất ra các loại sản phẩm/dịch vụ được trao đổi ở trên thị trường, đáp ứng các nhu cầu trực tiếp của người tiêu dùng. Đây là một trong những chủ thể quan trọng của nền kinh tế thị trường.
Vai trò của doanh nghiệp không chỉ dừng lại ở việc đáp ứng nhu cầu hiện tại của xã hội. Mà còn thúc đẩy sự phát triển của cả nền kinh tế.
Những vai trò cụ thể của Doanh nghiệp:
Giống với Doanh nghiệp, người tiêu dùng cũng là chủ thể quan trọng nhất đối với nền KTT.
Sức mua cũng như nhu cầu của người tiêu dùng là tiền đề quan trọng cho hoạt động sản xuất. Bởi vì bản chất của kinh tế thị trường là nền kinh tế được sản xuất ra nhằm mục đích chính là để bán.
Chủ thể này cung cấp các dịch vụ về tài chính như đầu tư, vay tiền, gửi tiền tiết kiệm và góp phần quàn lý rủi ro tài chính có thể xảy ra.
Các chủ thể (cá nhân hoặc tập thể) cung cấp lao động hoặc dịch vụ lao động trong quá trình cung cấp và sản xuất hàng hóa.
Các chủ thể này làm nhiệm vụ cầu nối giữa người tiêu dùng và nhà sản xuất trong quá trình trao đổi hàng hóa/ dịch vụ. Nhờ sự có mặt của nhà trung gian, nền kinh tế thị trưởng sẽ trở nên mềm mại và linh hoạt hơn.
Các đại diện chính cho chủ thể này là các tổ chức quốc tế, tập đoàn đa quốc gia, thị trường xuất khẩu.
Ví dụ về nền kinh tế thị trường hiện nay
Sau đây sẽ là 3 ví dụ điện hình về nền kinh tế thị trường.
Trên đây là toàn bộ thông tin có liên quan tới nền kinh tế thị trường mà DNSE muốn chia sẻ tới bạn đọc. Hy vọng qua những chia sẻ về kinh tế thị trường ở bài viết mang tới cho bạn đọc thật nhiều thông tin bổ ích.
